ZPE/1-10/ED-WR/07                                                                         2007-06-26

Szanowny Pan
Stanisław Trociuk
Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich

Zarząd Główny Związku Nauczycielstwa Polskiego w nawiązaniu do spotkania w dniu 22 czerwca 2007 r. prosi Pana Rzecznika o ponowne podjęcie starań mających na celu zmianę obowiązujących przepisów w kierunku zagwarantowania prawa do urlopu dla poratowania zdrowia nauczycielowi, który ma prawo do przejścia na emeryturę bez względu na wiek (art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela) poprzez zmianę brzmienia art. 73 ust. 2 Karty Nauczyciela w taki sposób, by zawęzić jego zakres jedynie do tych nauczycieli, którzy spełnili wszystkie wymagania do uzyskania świadczenia emerytalnego (w tym rozwiązali stosunek pracy na swój wniosek).
Przyczynkiem do niniejszego wystąpienia jest fakt, iż w kwietniu br. rozpoczęty został proces legislacyjny, mający na celu zmianę brzmienia art. 88 ust. 2a Karty Nauczyciela. Wprowadzenie w życie znowelizowanego przepisu Karty pozwoli nauczycielom, którzy do końca 2007r. spełnią wymagania stażowe, skorzystać z prawa do emerytury nauczycielskiej (na podstawie art. 88 ust. 1 Karty) po rozwiązaniu stosunku pracy na swój wniosek również po 31 grudnia 2007 r.
W takiej sytuacji zgodnie z naszą wiedzą duża grupa nauczycieli zechce kontynuować stosunek pracy, mając świadomość, że powyższe będzie miało wpływ na wysokość świadczenia emerytalnego. Pozbawienie tej grupy nauczycieli możliwości skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia z tego powodu, że mogliby skorzystać z prawa do emerytury nauczycielskiej zmusi tychże do podjęcia nieplanowanej decyzji o przejściu na emeryturę i spowoduje jednocześnie, że wskazana nowelizacja art. 88 ust. 2a stanie się dla nich martwym prawem.
Należy również zwrócić uwagę Pana Rzecznika na fakt, iż nauczyciele, którym zgodnie z literalnym brzmieniem art. 73 Karty nie przysługuje urlop dla poratowania zdrowia, gdyż nabyli uprawnienia emerytalne, nie mogą również skorzystać z leczenia sanatoryjnego. Narodowy Fundusz Zdrowia (zał. pismo) wyklucza możliwość wyboru przez nauczyciela pory roku, w której zainteresowany może skorzystać z leczenia w sanatorium. W praktyce oznacza to, że nauczyciel nie otrzymuje skierowania podczas wakacji, a w roku szkolnym nie może wyjechać, gdyż nie przysługuje mu urlop zdrowotny, ani zwolnienie lekarskie. Trudno natomiast korzystać z takiej formy świadczenia na urlopie bezpłatnym (ze względów finansowych, a także z uwagi na to, że decyzja o urlopie bezpłatnym leży w gestii dyrektora).
Kolejną niezwykle istotną sprawą, którą Związek Nauczycielstwa Polskiego chciałby zgłosić Panu Rzecznikowi jest niejednolite orzecznictwo w odniesieniu do problemu zastosowania ochrony trwałości stosunku pracy z art. 41 Kodeksu pracy, w przypadku rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym w trybie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela.
W wyroku z dnia 19 września 1996 r. (sygn. akt. I PRN 70/96) Sąd Najwyższy opowiedział się za pełną ochroną trwałości stosunku pracy w okresie trwania urlopu dla poratowania zdrowia, z wyjątkiem sytuacji, gdy dochodzi do całkowitej likwidacji szkoły. Zdaniem sądu nie sposób przyjąć, że racjonalne byłoby połączenie bezwzględnego obowiązku udzielenia urlopu na podstawie art. 73 ust. 1 Karty Nauczyciela z równoczesnym zezwoleniem na rozwiązanie stosunku pracy w trybie jej art. 20 ust. 1. Pogląd taki został przedstawiony również w wyrokach Sądu Najwyższego między innymi z 20 kwietnia 2001 r., sygn. akt I PKN 377/00 oraz z 21 października 2003 r., sygn. akt I PK 519/02.
Odmienne stanowisko w tym przedmiocie zaprezentował Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 grudnia 2006 r., sygn. akt I PZP 4/06, gdzie przychylił się do poglądów, że regulacja sposobów i trybu rozwiązania, zmiany lub rozwiązania stosunku pracy mianowanego nauczyciela jest w Karcie Nauczyciela wyczerpująca i zupełna, co prowadzi do uznania, iż art. 41 Kodeksu pracy reguluje wyłącznie zakazy wypowiadania umów o pracę, a zatem nie można go odnosić do zakazu wypowiadania pozaumownych stosunków pracy z nominacji ani wprost, ani odpowiednio, ani per analogiam, a przeto niedopuszczalne jest jego zastosowanie ani na podstawie art. 5 Kodeksu pracy, ani art. 91 c Karty Nauczyciela. Podobnie w wyrokach Sądu Najwyższego: z dnia 25 stycznia 2001 r., sygn. akt I PKN 215/00, z 11 kwietnia 2001 r., sygn. akt I PKN 343/00, z 17 grudnia 2001 r.sygn.akt I PKN 752/00.
W świetle powyższych rozważań sądów dopuszczalne jest więc niestosowanie art. 41 Kodeksu pracy w stosunku do nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania, przy rozwiązywaniu z nimi stosunku pracy w trybie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela, natomiast stosowanie tegoż w stosunku do nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Jest to niewątpliwie nierówność wobec prawa, tym bardziej kontrowersyjna, że to stosunek pracy z mianowania ma charakter bardziej stabilny i tym samym powinien posiadać szerszą ochronę niż stosunek nawiązany na podstawie umowy o pracę.

Zał.1

(-) Sławomir Broniarz
Prezes ZNP

Źródło: www.znp.edu.pl